Nunna Hlutna

 

Nunna Hlutna

NUNNA HLUTNA

(World Suicide Prevention Day Pual)

    

    Kum 1976 khan, America rama Yale University-a an Professor pakhat, Biophysicist Dr. Harold J Morowitz chuan mihring damlai taksa hlutna a zir a, chutah chuan mihring damlai pangngai ang pakhat lek siam chhuak tura a sum mamawh zat tur a chhut a, a sum mamawh zat chu Dollar Tluklehdingawn sangruk (6 Trillion Dollar) a ni.

    Kum 1976 ah chuan Dollar 1 leh India pawisa cheng 8.96 a in hen a. Chuti a lo nih chuan 1976 kuma mihring pakhat siam chhuak tura sum mamawh chu Tluklehdingawn hlir singnga sangthum zasarih sawmruk (Rupees 53.76 Trillion) a lo ni.

    1976 a US Dollar 1 leh 2021 a US Dollar 4.69 a in tluk ve leh chiah a, chuti anih chuan 2021 a mihring pakhat siam chhuak tura sum mamawh zat chu US Dollar chuan Tluklehdingawn singhnih sangriat za leh sawmli (Dollar 28.14 Trillion) zet a ni a, India Pawisa a kan mamawh zat chu Tluklehdingawn hlir Maktadûai sawmhnih singruk sangnga leh zasarih sawmnga (Rupees 2065.75 Trillion) zet a ni.

    Kum 2021-2022 a India ram budget pumpui chu Tluklehdingawn hlir singthum sangli zariat leh sawmthum (Rupees 34.83 Trillion) a ni. Dr. Harold-a chhut dan anga kan chhut zel chuan mihring pakhat nunna nei siam chhuak tur hian India ram kum khat Budget hi dah ṭha zel ila, kum 59 zet hnuah mihring pakhat siam chhuahna daih a tling khawm dâwn chauh tihna a ni.

    Mihring nunna hi sum leh paia kan chhut dâwn chuan a tam lutuk a, sum hian a lei zo lo. Khiti zat sum khi lo neiin, lo siam thiam pawh ni ta ila, mihring a tling zo dâwn chuang lo. A chhan chu Pathianin duh taka a siam mihring hian nunna chi 2, taksa leh thlarau a nei a, mihring vekin a siam mihring chuan Thlarau a nei ve thei tlat lo.

    Vawiin hi "World Suicide Prevention Day" a ni a, he thu lo chhiar fuh zingah nun thlahlel lo, hlutna nei tawh lova inhria, mahni nunna hial lak duh emaw, nunna em la lo pawha, mi chuang satliah mai nia inhria kan lo awm hlauh a nih chuan, kan nun ve ringawt hian kan hlu a, harsatna leh vanduaina ten min la chim rih a ni thei, mahse khawvelah hian engmah kumhlun a awm lo, vanduaina leh harsatna pawh hi kumhlun thil a ni lo. Paltlang ngam lo te aiin huai taka paltlang te hi an hlim zawk zel ṭhin tih kan hriat ka duh a ni.

    Kan nung ve ringawt hi khawvel sum leh paiin a lei zawh loh khawpa hlu a ni a, ngaihtuahna kan hmang thei ringawt te, kan che a, kan hmu a, kan hre thei ringawt hi lawmna tur zel a ni. En teh, khawvelah hian nang aia baih vai, chuang tlai leh rethei, harsatna leh vanduaina nasa zawkin a tuam mêk hi sang tam tak an awm a, chung mite chu en la, i vanneihna chhiar tum teh.

    

    A tawpna ah chuan, i nunna kha i ta a ni lo, Pathianin chhan neiin, tum neiin, mi ṭangkai tak ni turin a siam che a, tuna i harsatna kha chu i nih tur ang i nih theihna tura Pathianin a chher hriamna che a ni tih lo pawm hram la, i paltlang tawh harsatna ang tawk mêkte tana malsawmna ni turin a duh zawk che a ni.